Het frame is het belangrijkste onderdeel van de ligfiets. Een goed frame moet sterk en stijf zijn. Alle fietsframes die op de markt zijn, zijn sterk genoeg. Niet sterk genoeg betekent namelijk dat het frame kapot gaat tijdens het fietsen. Een fabrikant die een dergelijk frame op de markt brengt verstaat zijn vak niet. Wel van belang is de stijfheid van het frame. De stijfheid van het frame bepaalt in hoeverre het frame elastisch vervormt door de krachten die er op inwerken. In drie richtingen speelt de stijfheid een rol. Het bracket zal door de trapkrachten in zijdelingse richting bewegen. Dit kwispelen van het bracket kost energie. Bij een stijf frame zal het kwispelen minder zijn dan bij een slap frame. Vooral als je met een klein kettingblad fietst (en de kracht waarmee de ketting aan het bracket trekt dus groot is) zal de zijdelingse beweging goed merkbaar zijn. Vooral in de bergen heb je dus veel aan een frame met grote bracketstijfheid. Verder zullen als gevolg van de zijdelingse bewegingen van de fietser de wielen ten opzichte van elkaar torderen. Dit geeft een zwabberend gevoel aan de fiets. Dit zwabberen zal vooral op kunnen treden als de fiets zwaar bepakt is. Ook fietsen met achtervering zwabberen meer dan ongeveerde fietsen doordat de verende achterbrug minder stijf is dan een gewone vaste achtervork. De meeste ligfietsframes zijn gemaakt van een lange ronde buis. De stijfheid en sterkte van een buis wordt groter als de diameter groter wordt. Een buis met een diameter van 60 mm en een wanddikte van 1 mm is even zwaar als een buis met een diameter van 30 mm en een wanddikte van 2 mm, maar wel vier keer zo stijf en twee keer zo sterk. Als je een stijf frame wilt hebben moet je dus vooral letten op de diameter van de framebuis.
Als framematerialen worden staal, aluminium en koolstofvezels gebruikt. Als alleen stijfheid een rol speelt dan kan je met staal net zo licht construeren als met aluminium. Want staal is ongeveer drie keer zo zwaar als aluminium, maar ook drie keer zo stijf. Voordeel van aluminium is dat de wanddikte van de buis groot blijft. Een aluminium buis met een diameter van 60 mm en een wanddikte van 2 mm is even stijf en zwaar als een stalen buis met dezelfde diameter en een wanddikte van 0,67 mm. Nadeel van de dunwandige stalen buis is dat deze sneller zal indeuken, heel moeilijk in kleine hoeveelheden verkrijgbaar is en bovendien lastiger te lassen is. In het algemeen zijn met aluminium iets lichtere en/of stijvere frames te maken.
Met koolstofvezel is het mogelijk lichter en stijver te construeren dan staal en aluminium. En er zijn ook sterke materialen gebruikt zoals titanium.
Voor het zitje worden twee verschillende typen gebruikt: het harde kuipzitje en het zitje waarbij gaas in een frame gespannen is.
De harde kuipzitjes zijn smal en licht. Ze zijn makkelijk te verwisselen, zodat je eventueel een ander model op de fiets kunt zetten. De ventilatie van de kuipzitjes is slechter dan die van de gaaszitjes. Wel kun je ze bekleden met allerlei (ademende) materialen. De zit kan aangepast worden door de dikte van de bekleding te variëren. De kuipzitjes zijn er in glasvezel, aluminium en hout. Aluminium zitjes kunnen een beetje bijgebogen worden. Wees kritisch ten opzichte van zitjes met grote ventilatiegaten. Let er goed op dat ze geen pijnlijke drukvlakken veroorzaken.
De framezitjes zijn zwaarder en breder en geven de fiets een wat lomper uiterlijk. Ze zijn minder goed uitwisselbaar dan de kuipzitjes. Groot voordeel is de veel betere ventilatie. Bovendien vormt het gaas zich naar de rug.
Vering
Op een ligfiets kan je niet even uit het zadel komen als je over een slecht wegdek rijdt. Goede vering is dus meer gewenst dan op een gewone fiets. De vering van de fiets kan gehaald worden uit de banden, het frame, de wielen, het stoeltje en speciale achter- en voorvering. Als je alleen maar over een goed wegdek fietst heb je voldoende aan de vering die in de fiets zelf zit. In andere gevallen is speciale achtervering en eventueel voorvering gewenst.
De meeste ligfietsen zijn voorzien van een scharnierend opgehangen achterbrug. Tussen achterbrug en frame is een rubber/elastomeer of een hydraulische gedempte veer geplaatst. De rubber/elastomeer veren zijn goedkoop en gaan niet stuk, maar hebben als nadeel dat ze de trillingen minder goed dempen. Daardoor bestaat de kans dat oneffenheden alsnog vertraagd worden doorgegeven. Dit soort veren is verkrijgbaar in verschillende hardheden. Door het veerelement te vervangen door een exemplaar met een andere hardheid kan de vering wel iets verbeterd worden. De hydraulische gedempte veerelementen zijn een stuk duurder en kunnen bovendien kapot gaan. Doordat ze de trillingen effectief dempen zijn ze echter een stuk comfortabeler en zorgen ze voor een betere wegligging dan de elastomeervering.
Let er op dat de verende achtervork goed geconstrueerd is. Het draaipunt moet zo geplaatst zijn dat de ketting de verende achtervork niet laat in- of uitveren als je kracht zet. Een te hoog geplaatst draaipunt zorgt ervoor dat de brug bij elke trap uitveert, een te laag geplaatst draaipunt maakt dat de vering bij elke trap inveert. Inmiddels zijn de meeste ligfietsmodellen zeer goed van opzet. De Nederlandse fabrikanten maken zeer goede ontwerpen die in de hele wereld een magisch aura hebben.
Achtervering wordt vrij algemeen toegepast, voorvering wat minder. Toch is het gebruik van voorvering om de klappen op het kleine voorwiel op te vangen geen overbodige luxe. Vervanging van een gewone voorvork door een verend exemplaar is meestal mogelijk. M5 heeft voor de Shockproof een speciale vering ontwikkeld die in de balhoofdbuis is geplaatst.
De meeste ligfietsen zijn voorzien van een 26 inch of 28 inch achterwiel en een 20 inch voorwiel. Ook gelijke voor- en achterwielen komen voor, wat als voordeel heeft dat je maar één maat reservebanden nodig hebt.
Grote wielen hebben het voordeel dat ze een lage rolweerstand hebben en dat er veel verschillende banden voor te krijgen zijn.
De banden op de fiets zijn zeer bepalend voor het rijcomfort en de snelheid. Profiel op een band heeft alleen nut op ruw terrein. Als je alleen maar op de weg fietst, monteer dan een slick of semi-slickband. Een hoge druk in de band zorgt ervoor dat de band goed rolt, een lage druk in de band geeft meer comfort. Pomp de banden in ieder geval altijd op tot minimaal de aanbevolen druk. Kleine wielen krijgen zwaardere klappen dan grote, waardoor de kans op een stootlek iets groter is. Vooral smalle bandjes op 20 inch wielen moeten goed hard opgepompt worden (minimaal 7 bar).
De maataanduiding op de banden kan zeer verwarrend werken als de ouderwetse inch-aanduiding wordt gebruikt. Het handigste is om de ETRTO-aanduiding te gebruiken. Een band met een ETRTO-aanduiding van 32-406 heeft een breedte van 32 mm en een diameter van de hieldraad van 406 mm. Aan het eerste getal kun je de breedte van de band aflezen, aan het tweede getal kun je aflezen om welke velgmaat de band past. Om een velg met ETRTO-maat 19-406 passen verschillende banden. Banden van 25 mm breed, maar ook banden met een breedte van 38 mm. Alle banden moeten echter wel ETRTO-maat 406 hebben.
Bijna alle fabrikanten gebruiken de ETRTO-maat 406 voor hun 20 inch wielen. Alleen M5 en Thys gebruiken maat 451. Voor velgen met ETRTO-maat 406 is er inmiddels een redelijk keuze van verschillende banden. Zowel smalle hogedruk-banden als brede toerbanden zijn in deze maat verkrijgbaar bij de ligfietsspeciaalzaken. In maat 451 is het aanbod van banden beperkt. In het buitenland is deze maat onbekend. De laatste tijd lijken bij rolweerstandmetingen brede banden een lage weerstand te hebben, ze hebben verder als voordeel dat het comfort toeneemt.
Als je de mogelijkheid wil hebben om zowel smalle als brede banden op je ligfiets te monteren, let er dan op dat het frame en de remmen dit ook mogelijk maken.
Op ligfietsen worden dezelfde typen remmen toegepast als op gewone fietsen. Omdat je op een ligfiets veel minder snel over de kop kunt slaan, loont het de moeite om een krachtige voorrem te monteren. Veel fabrikanten passen dan ook standaard een hydraulische velgrem toe. De beste en duurste rem is de hydraulische schijfrem. Met deze rem kun je onder alle omstandigheden zeer krachtig remmen (ook in regenachtige omstandigheden waarin velgremmen het laten afweten) en hoef je niet bang te zijn dat de velg van het 20 inch voorwiel te warm wordt.
Aandrijving
Ligfietsen met achterwielaandrijving hebben een ketting die drie keer zo lang is als een gewone fietsketting. Door de lange ketting kun je bij derailleurversnelling alle tandjes schakelen en heb je door de lange ketting dus meer versnellingen tot je beschikking. Het is een misverstand om te denken dat een lange ketting ook zwaarder loopt. De lengte van een ketting heeft geen invloed op het rendement. Een schone en goed gesmeerde ketting loopt een stuk lichter dan een vuile en slecht gesmeerde ketting. Vaak smeren en schoonmaken dus. Bij een lange ketting is dat wel even meer werk dan bij een korte.
Als je niet alleen in strakke wielerkleding wilt fietsen is het sterk aan te raden om een fiets te kiezen met kettingbescherming. De meeste fabrikanten geleiden de ketting door een smalle, lange buis. Dit geeft wel wat wrijving. Daarnaast moet je de ketting vaker schoonmaken doordat er water en vuil in de buis achterblijft.
Versnellingen
Alle ligfietsfabrikanten leveren hun fietsen met minimaal vier versnellingen. De meeste kiezen voor derailleurversnellingen, een enkele voor een versnellingsnaaf. Een versnellingsnaaf is minder kwetsbaar, slijt minder snel, heeft minder onderhoud nodig en kan ook bij stilstand worden geschakeld. Er zijn ook nadelen: een versnellingsnaaf is zwaarder en heeft een lager rendement. Bovendien zijn de stapjes tussen de versnellingen vrij groot en is het gebruik van een uitvalnaaf niet mogelijk.
De SRAM 3x7naaf combineert een derailleurversnelling met een drieversnellingsnaaf. Op ligfietsen wordt deze combinatie veel toegepast omdat er dan geen voorderailleur hoeft te worden gemonteerd.
De stappen tussen de tandkransjes achter zijn meestal vrij groot. Zeker als je ook nog een voorderailleur of versnellingsnaaf hebt is dat voor Nederland niet nodig. Monteer achter tandkransjes met kleine stappen. Je kunt dan altijd een lekker verzet trappen en de overlap in versnellingen wordt veel kleiner.
In Nederland heb je aan zeven negen versnellingen over het algemeen genoeg. Als je in heuvelachtig terrein gaat fietsen zijn meer versnellingen met een 3x7 naaf of een voorderailleur aan te bevelen. Of je zou kunnen kiezen voor Schlumpf mountaindrive die in je trapas zit en al je versnellingen in 1 schakeling verlaagt met 60 procent. Hierbij willen we ook de Rohloff naaf noemen. Vooral voor beginners met versnellingen en in de stad heeft de Rohloff naaf een aantal grote voordelen. Deze naaf is in opmars ze heeft 24 interne versnellingen en kan stilstaand of rijdend met kracht op de pedalen worden geschakeld.
Verlichting
De meeste fabrikanten leveren ligfietsen zonder verlichting. Wel zo handig, want dan kun je naar eigen inzicht goede verlichting monteren.
De accessoires waarmee ligfietsen standaard worden afgemonteerd verschillen per merk en type ligfiets. Houd daar bij een prijsvergelijking rekening mee.
